ცივი შხაპი თუ უბრალოდ ნელთბილი?
რას ნიშნავს ზაფხულის ამინდი მათთვის, ვინც რეგულარულად იღებს მედიკამენტებს? აქ მოცემულია რჩევები, თუ როგორ გახდეს მარტივად ასატანი ზაფხულის ცხელი დღეები და დაიცვათ თავი რისკებისგან.
30 გრადუსი და მეტი: ძალიან თბილი და ზოგჯერ ნოტიო ჰაერი ბევრ ადამიანს უქმნის პრობლემებს და შეიძლება გავლენა იქონიოს მათ ჯანმრთელობაზეც. რატომ არის ასე და რა უწყობს ხელს ორგანიზმი ს გაგრილებას - მიმოხილვა:
დატვირთვა სისხლის მიმოქცევის სისტემაზე
როდესაც ტემპერატურა იმატებს, გულმა და სისხლის მიმოქცევის სისტემამ გაცილებით აქტიურად უნდა იმუშაოს, რათა არ გადახურდეს. „სხეული აფართოებს გარე სისხლძარღვებს და ამგვარად გამოყოფს სითბოს კანის მეშვეობით“, განმარტავს ექიმი კლაუდია ტრეიდლ-ჰოფმანი, რომელიც ხელმძღვანელობს აუგსბურგის საუნივერსიტეტო საავადმყოფოს გარემოსდაცვითი მედიცინის უნივერსიტეტის ამბულატორიულ კლინიკას. ერთ-ერთი შესამჩნევი გამოხატულება არის ის, რომ ადამიანებს სიცხეში სახე უწითლდებათ. ამავდროულად წარმოიქმნება ოფლი, რომელიც აგრილებს სხეულს კანზე აორთქლებისას. ამ პროცესებმა შეიძლება გამოიწვიოს სისხლის მიმოქცევის პრობლემები, განსაკუთრებით კი დაავადებული ადამიანები და მოხუცები, ასევე მცირეწლოვანი ბავშვები განიხილებიან განსაკუთრებით მგრძნობიარეებად. ხანდაზმულებში ტემპერატურის რეგულირება შეფერხევულია და შესაბამისად მოშლილია ოფლიანობა.
ტრეიდლ-ჰოფმანის თქმით, იმის გამო, რომ ცხელ დროს სხეული იცვლება, ასევე შესაძლებელია, რომ წამალს, რომელსაც იღებთ, განსხვავებული ეფექტი ჰქონდეს ან დოზის კორექტირება გახდეს საჭირო. ჩვილებსა და მოზარდებს ასევე სჭირდებათ განსაკუთრებული დაცვა სიცხეში, რადგან ისინი ჯერ კიდევ არ არიან ადაპტირებულნი მაღალ ტემპერატურასთან. „სხეულის ზედაპირის ფართობის თანაფარდობა სხეულის მასასთან ჯერ კიდევ არახელსაყრელია მათში ტემპერატურის რეგულირებისთვის“, - ამბობს ტრეიდლ-ჰოფმანი.
დალიეთ ბევრი - მაგრამ არა რაიმე
ოფლიანობის შედეგად სითხის დაკარგვის კომპენსაციის მიზნით, მაღალ ტემპერატურაზე მოქმედებს დევიზი: დალიეთ ბევრი. ეს უნდა იცოდეს ყველამ. მაგრამ, რას ნიშნავს ბევრი? ჯანმრთელმა მოზრდილებმა უნდა დალიონ დღეში ორნახევარი-სამი ლიტრი, ექიმი ტრეიდლ-ჰოფმანი გვირჩევს საათში ერთ ჭიქა წყალს. ბავშვებისთვის სასმელის რეკომენდებული რაოდენობა დამოკიდებულია მათ წონასა და ასაკზე; მაგალითად, რვა წლის ბავშვმა უნდა დალიოს დაახლოებით ერთი ლიტრი დღეში, მაგრამ სითხის მოთხოვნილება შეიძლება ორჯერ მეტი იყოს ცხელ ამინდში. წყურვილის დამაოკებელი კარგი საშუალებაა მინერალური წყალი, უშაქრო ჩაი ან წვენები. სხვა მხრივ, მაღალი შაქრის შემცველი გაზიანი სასმელები წყურვილს აძლიერებენ. ალკოჰოლი ასევე არ არის მიზანშეწონილი ცხელ ამინდში, რადგან ის დამატებით დატვირთვას აყენებს სისხლის მიმოქცევის სისტემას. „ცხელ ამინდში სისხლის გაზრდილი ცირკულაციის გამო, ალკოჰოლი უფრო სწრაფად ნაწილდება ორგანიზმში და უფრო სწრაფად მოქმედებს“, - ამბობს ტრეიდლ-ჰოფმანი.
და მაშინაც კი, თუ ისინი განსაკუთრებით მაცდურია მაღალ ტემპერატურაზე:
სიფრთხილეა რეკომენდებული ყინულივით ცივ სასმელებზე. მათ შეუძლიათ გამოიწვიონ კუჭის აშლილობა. გარდა ამისა, სხეულმა უნდა იმუშაოს მათ გასათბობად. ასევე თავიდან უნდა იქნას აცილებული ცხელი სასმელები. როცა მათ იღებთ, თქვენი სხეულის ტემპერატურა იმატებს და უფრო მეტად ოფლიანდებით. ამიტომ ექსპერტები გირჩევენ ნელთბილი სასმელების გამოყენებას.
ხანდაზმულ ადამიანებს ხშირად ავიწყდებათ წყლის ჭიქის ხელში აღება. ხშირი შეხსენება და საჭიროების შემთხვევაში, რეგულარულად დარეკილი მაღვიძარა დაგეხმარებათ ამ პრობლემის გამოსწორებაში. ასევე დაგეხმარებათ სახლში სხვადასხვა ადგილას არსებული სასმელები. მშობლებმა ყოველთვის უნდა შესთავაზონ შ ვილებს სასმელი. ვინაიდან განსაკუთრებით მცირეწლოვან ბავშვებს ხშირად არ უყვართ წყალი.
მსუბუქი საკვები
ადამიანები სითხეს წყლიანი საკვებიდანაც იღებენ. როდესაც ტემპერატურა მაღალია, ექსპერტები გვირჩევენ მიირთვათ მსუბუქი საკვები, როგორიცაა სალათი, ხილი და ბოსტნეული. ცხიმიან საკვებს კი დიდი ძალისხმევა სჭირდება მონელებისთვის, ამიტომ თავიდან უნდა იქნას აცილებული. თუ ოფლიანობა ძლიერად გაქვთ და გსურთ რაიმე იღონოთ თქვენი ელექტროლიტური ბალანსისთვის, შეგიძლიათ მიირთვათ მარილიანი საკვები.
უპირატესობა მიანიჭეთ ნელთბილ შხაპს
სიცხეში გასაგრილებლად ყინულივით ცივი შხაპები არ არის კარგი იდეა; ტემპერატურის სხვაობა დამატებით დატვირთვას აყენებს სისხლის მიმოქცევის სისტემას და ასევე ააქტიურებს სხეულის საკუთარ გათბობის სისტემას. „ცივი შხაპის მიღების შემთხვევაში, სისხლძარღვები იხშობა“, - ამბობს ექიმი ტრეიდლ-ჰოფმანი. თუმცა, ამის შემდ ეგ სხეული აძლიერებს სისხლის მიმოქცევას, რაც შემდეგ გაძლიერებულ ოფლის გამოყოფას იწვევს. „უმჯობესია თუ ნელთბილ შხაპს მიიღებთ, მაშინ კარგად იქნებით მიმზადებული შემდეგი სიცხისთვის“.
შხაპის მიღების შემდეგ ეფექტურია კანზე სისველის დატოვება, რადგან კანზე ტენიანობის აორთქლების პროცესში გაგრილების კარგი საშუალებაა. მსგავსი ეფექტი აქვს ასევე კანზე წყლის შესხურებას.
ეს ხრიკები ასევე დაგეხმარებათ ძილის რეგულირებაში მაღალი ტემპერატურის დროს.
ექიმი ტრეიდლ-ჰოფმანი ასევე გვირჩევს, დაავადებულები და მოხუცები შეძლებისდაგვარად მაღალი ტემპერატურის დროს დარჩნენ სახლში. თუ სიცხის მიუხედავად გიწევთ გარეთ გასვლა, ყოველთვის თან უნდა გქონდეთ სასმელი წყალი, დაიცვათ თავი მზისგან დამცავი საშუალებებით. ასევე ურჩევს ექიმი პატარებს ქუდებს, რომლებიც ფარავს კისერს და ყურებს.
ფრთხილად იყავით სპორტულ აქტივობებთან დაკავშირებით, რადგან ისინი დამატებით დატვირთვას აყენებენ სხეულს, რომელიც სტრესს განიცდის სიცხისგან. „თქვენ უნდა მოარგოთ სპორტული აქტივობა ტემპერატურას და გადაიტანოთ ის დილის ან საღამოს ადრეულ საათებში“, ამბობს ტრეიდლ-ჰოფმანი.
თუ მზეზე დიდხანს დარჩებით, თქვენ არა მხოლოდ დამწვრობის რისკი გექნებათ, ასევე შესაძლოა მიიღოთ მზის დარტყმა ან სითბური დარტყმა. გაშეშებული კისერი, გულისრევა, თავის ტკივილი და სიწითლე თავზე, მზის დარტყმის ნიშანია. თუ ეს სიმპტომები აღმოგაჩნდათ, რაც შეიძლება მალე უნდა გადაინაცვლოთ ჩრდილში, სველი საფენები დაიდოთ თავზე და კისერზე, მიიღოთ დიდი რაოდენობით წყალი და მიმართოდ გადაუდებლად სამედიცინო დახმარებას.
სითბური დარტყმა ვლინდება კრუნჩხვით, ძილიანობით, კანი ჩვეულებრივ წითელი და მშრალია. სხეული სახიფათოდ გადახურებულია, სითბური დარტყმა შეიძლება სიცოცხლისთვის საშიში იყოს, ამიტომ უნდა მოხდეს სასწრაფო დახმარების გამოძახება.